ადამიანის პაპილომავირუსი (HPV) იწვევს კანის, ანოგენიტალური რეგიონის ლორწოვანი გარსის და ზედა სასუნთქი გზების ეპითელიუმის ზრდას. ნაკლებად ხშირად ზიანდება შინაგანი ორგანოები - საყლაპავი, ბრონქები, სწორი ნაწლავი, შარდის ბუშტი. ვირუსის აქტივობის შედეგად წარმოიქმნება ნეოპლაზმების სხვადასხვა ფორმები. ზოგიერთი მათგანი ბუნებით საკმაოდ კეთილთვისებიანია, ზოგი კი სიმსივნური სიმსივნეების საფრთხეს ატარებს. რა შემთხვევაში მოითხოვს პაპილომა განსაკუთრებულ ყურადღებას და მოცილებას? ამის შესახებ სტატია მოგვითხრობს.
ინფექციის გზა
ინფექცია ხდება ვირუსის გადამტანთან, ასევე ავადმყოფ ადამიანთან ან ცხოველთან კონტაქტის შემდეგ. აღსანიშნავია, რომ ინფიცირებულ ადამიანს შესაძლოა სრულიად არ ჰქონდეს პაპილომატოზის კლინიკური გამოვლინებები. ზოგჯერ მან არც კი იცის მისი ინფექციის შესახებ. ვირუსის შეღწევა ადამიანის ორგანიზმში ხდება კანის ან ლორწოვანი გარსების მიკროდაზიანებით. ინფექციური პროცესის განვითარებისთვის საკმარისია ერთი ვირუსული ნაწილაკები. ვირუსს შეუძლია შეინარჩუნოს სიცოცხლისუნარიანობა გარემოში. ამიტომ თვითინფექცია შესაძლებელია აგრეთვე ჰიგიენური პროცედურების დროს და ყოველდღიურ ცხოვრებაში (გაპარსვა, ეპილაცია, კანის ვარცხნა, თვითინექციები). ინფექციის გადაცემის ძირითად საზოგადოებრივ ადგილად ითვლება აბანოები, საცურაო აუზები, სპორტული დარბაზი და ა. შ. ახალშობილი შეიძლება გახდეს ადამიანის პაპილომავირუსის ინფექციის მატარებელი დედის დაბადების არხში გავლისას.
HPV-ს სახეები
ამჟამად მეცნიერებმა გამოავლინეს HPV-ს 180-მდე ტიპი, მათ შორის 29 შტამი ითვლება ონკოგენურად. ონკოგენური პოტენციალის მიხედვით, ისინი იყოფა ვირუსებად:
- ონკოაქტიურობის დაბალი ხარისხი (ტიპები 6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 70, 72, 81),
- ონკოაქტიურობის საშუალო ხარისხი (ტიპები 26, 31, 33, 35, 51, 52, 53, 58, 66)
- ონკოაქტიურობის მაღალი ხარისხი (16, 18, 39, 45, 56, 59, 68. 73, 82).
უახლესი მონაცემებით, ადამიანის პაპილომავირუსის ამა თუ იმ შტამის აღმოჩენა შესაძლებელია მსოფლიოს მოსახლეობის დაახლოებით 80%-ის სისხლში. თუმცა, ეს არ ნიშნავს, რომ ყველა ინფიცირებულ ადამიანს აქვს პაპილომატოზი. რა ფაქტორები იწვევს დაავადების განვითარებას?
იმუნიტეტი და პაპილომა
რატომ ქრება ვირუსი ზოგიერთი ადამიანის ორგანიზმიდან უკვალოდ, ზოგს უშედეგოდ რჩება სიცოცხლე, ზოგში კი პაპილომების წარმოქმნას იწვევს? HPV არის ინფექცია, რომელსაც საკმაოდ შეუძლია დათრგუნოს იმუნური სისტემა. ჯანმრთელ ადამიანებში და ვირუსის მატარებლებში შეიმჩნევა ძლიერი იმუნური სისტემა, რომელიც თრგუნავს უცხო აგენტის გამრავლებას. დადასტურებულია უჯრედული იმუნიტეტის განსაკუთრებული როლი. ის ბლოკავს ვირუსის მდგრადობას მის დონეზე (მწვავე ფაზის მიღმა დიდი ხნის განმავლობაში აქტიური დარჩენის უნარს) და ზოგიერთ შემთხვევაში ხელს უწყობს დაზიანებების რეგრესიას. პაპილომატოზის სპონტანური რეგრესი ხდება ექვსი თვის განმავლობაში. თუმცა, ყველა ადამიანის ორგანიზმის დაცვა არ არის ასეთ მაღალ დონეზე და შემდეგ ლატენტური HPV ინფექცია გადადის ღია (მანიფესტურ) ფორმაში. პაპილომა იქმნება ისეთი ფაქტორების გავლენის ქვეშ, როგორიცაა:
- უხამსი სექსუალური ცხოვრება, პარტნიორების ხშირი შეცვლა;
- ანამნეზში გენიტალური პაპილომატოზის მქონე პარტნიორთან კონტაქტი;
- თანმხლები სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციების არსებობა;
- იმუნოდეფიციტის მდგომარეობები ვიტამინის დეფიციტის, ატოპიური დერმატიტის, ორსულობის, შიდსის დროს;
- ხშირი გაციება და SARS;
- ჰორმონალური კონტრაცეფცია;
- აუტოიმუნური დაავადებები;
- მოწევა და ალკოჰოლი.
კანი, რომელსაც აქვს დაზიანება ან ანთებისკენ მიდრეკილება, ხდება ძლიერი პროვოცირების ფაქტორი, ის წყვეტს დამცავ ფუნქციას. ამიტომ, რისკის ქვეშ არიან ადამიანები კანის ანთებითი დაავადებებით (აკნე, გამონაყარი), ეგზემა, დერმატიტი, ფსორიაზი.
რესპირატორული პაპილომატოზი
მორეციდივე რესპირატორული პაპილომატოზი ხორხის ყველაზე გავრცელებული კეთილთვისებიანი სიმსივნეა. სასუნთქ გზებში პაპილომა ჩნდება ნებისმიერ უბანში - ნაზოფარინქსიდან ფილტვის პარენქიმამდე. მაგრამ ყველაზე ხშირად ის უტევს ხორხის ლორწოვან გარსს. დაავადების სიმძიმე განისაზღვრება ყველაზე ვიწრო მიდამოში წარმონაქმნების არსებობით, რაც ხელს უწყობს სუნთქვის ობსტრუქციას, ასფიქსიამდე. მოზრდილებში იგი განიხილება როგორც სავალდებულო კიბოსწინარე სიმსივნე, მაღალი ხარისხის ავთვისებიანობის გამო (გადაგვარება ავთვისებიან სიმსივნედ). დაავადების პირველადი სიმპტომია, როგორც წესი, ხმის ჩახლეჩა, რომელიც შემდეგ ვითარდება ხმის ხმის დაქვეითებაში. პაციენტს კვლავ შეუძლია ჩურჩულით საუბარი. პირველ სტადიაზე რესპირატორული პაპილომატოზის გამოვლინება ზოგჯერ შეცდომით მწვავე ლარინგიტში ხდება. ამიტომ, ენდოსკოპიური გამოკვლევის გარეშე მკურნალობის დანიშვნა შეუძლებელია. სხვადასხვა ფიზიოთერაპიული პროცედურები ხორხის მიდამოზე იწვევს პაპილომის სწრაფ ზრდას.
ბავშვის მეჭეჭები
მეჭეჭები არის კეთილთვისებიანი ეპიდერმული წარმონაქმნები, რომლებიც ძირითადად გვხვდება ბავშვებსა და მოზარდებში. ისინი ვითარდებიან სახეზე, ხელებზე, კისერზე, ხშირად უამრავ ემოციურ პრობლემას უქმნიან მათ მფლობელებს. თუმცა, ამ ტიპის პაპილომების 70%-ზე მეტი უკვალოდ ქრება 1, 5-2 წლის განმავლობაში. ამიტომ ექიმები მათ მოცილებას მხოლოდ ექსტრემალურ შემთხვევებში მიმართავენ, რადგან ჰორმონალური ცვლილებების დასრულებასთან ერთად სავსებით შესაძლებელია, რომ ორგანიზმმა დამოუკიდებლად გაუმკლავდეს HPV ინფექციას. ბავშვობაში დამატებითი რისკ-ფაქტორებია ხშირი სტრესი, რომელიც დაკავშირებულია სწავლასთან და გამოცდების ჩაბარებასთან, გადატვირთულ მუშაობასთან, ძილის ნაკლებობასთან, არასრულფასოვან კვებასთან, ჩვილებში ნაზი კანი, მოზარდებში აკნე.
აუცილებელია თუ არა კანზე პაპილომების მოცილება
ზოგიერთი ნეოპლაზმი გადაგვარდება ავთვისებიანად. ეს პროცესი არ შეიძლება იგნორირებული იყოს, თუ ადამიანი ყურადღებიანია საკუთარი თავის მიმართ. აუცილებელია განგაშის ატეხვა, თუ აღმოჩენილია ერთ-ერთი სიმპტომი:
- პაპილომა იცვლება ზომაში და კონფიგურაციაში (ის სწრაფად იზრდება, კიდეები ბუნდოვანია, წარმოიქმნება დამატებითი გამონაზარდები და ბეჭდები);
- ნეოპლაზმის ფერი იცვლება დაბნელებისკენ;
- ანთებითი პროცესი უერთდება, კანი იფშვნება, ბზარები, ექსუდატი ჟონავს;
- ტკივილი გამოჩნდება.
ყოველივე ზემოთქმული წარმონაქმნების მოცილების ჩვენებაა. ასევე ღირს პრობლემების გადაჭრის რადიკალური მეთოდის გამოყენება, თუ პაპილომა განლაგებულია ყოველდღიური დაზიანებისთვის ხელმისაწვდომ ადგილებში (კისერზე, იღლიებში, წელის მიდამოში და ა. შ. ). მუდმივმა ძოვებამ და გახეხვამ შეიძლება დაიწყოს ონკოლოგიური პროცესი და ასევე ხელი შეუწყოს პათოგენური მიკროორგანიზმების შეღწევას.
ნეოპლაზმების მოცილების მეთოდები
კანის წარმონაქმნების მკურნალობის დესტრუქციული მეთოდები იყოფა:
- ქიმიური (ტრიქლოროძმარმჟავა 80-90% და სხვა პრეპარატები);
- ფიზიკური (პლაზმის კოაგულაცია, კრიოდესტრუქცია, ლაზეროთერაპია, ელექტროქირურგია).
თუ მოცილება მოსალოდნელია მოზარდებში ან ორსულებში, მაშინ გამოიყენება მხოლოდ ლაზერული თერაპია. განადგურების შემდეგ მითითებულია ადგილობრივი ანტივირუსული და იმუნომოდულატორული საშუალებების გამოყენება.
მაგრამ ხორხის პაპილომების აღმოფხვრის მთავარი მეთოდი არის ენდოლარინგეალური ოპერაცია ანესთეზიის ქვეშ მიკროინსტრუმენტების ან ქირურგიული ლაზერის გამოყენებით, რის შემდეგაც სტაბილური რემისია ფიქსირდება მხოლოდ პაციენტების მესამედში. პრაქტიკაში გამოიყენება კომბინირებული მიდგომა: ტარდება დამატებითი კრიოდესტრუქცია (დაავადების ლოკალური ფორმით), ინიშნება ადგილობრივი სიმსივნის საწინააღმდეგო საშუალებები. ყველაზე გავრცელებულია ინჰალაცია სპეციალური ხსნარით.